Ontwormen is dat wel nodig?

Ontwormen kan zeker nodig zijn, voor kittens en jonge katten bijvoorbeeld. Zij worden vaak via de moedermelk en de directe omgeving besmet met wormeieren. Maar ook volwassen katten kunnen zodanig besmet raken met wormen dat het nodig is om hen te ontwormen. Veel katten worden echter nodeloos vaak ontwormt. Dat is niet alleen jammer van het geld en de moeite, maar vooral vervelend voor de kat. De meeste (chemische) ontwormmiddelen verstoren namelijk de darmflora, belasten het immuunsysteem en laten reststoffen achter in het lichaam. Dit kan uiteindelijk leiden tot ziekte of orgaanschade. In Nederland blijkt slechts een klein gedeelte van de katten besmet te zijn met wormen of andere inwendige parasieten. Het betreft over het algemeen maar enkele soorten wormen zoals spoelwormen, haakwormen en lintwormen en enkele andere parasieten die allemaal in de darmen van de kat verblijven. Hartwormen komen vrijwel alleen voor bij dieren die afkomstig zijn uit Zuid-Europa. Bij katten worden deze bovendien minder gezien dan bij honden, maar katten zijn er daarentegen meestal wel zieker van. Ook de longworm komt bij katten maar zelden voor. Het is daarom maar de vraag in hoeverre het nodig is om uw kat regelmatig te ontwormen. Daarbij komt dat ontwormen niet preventief werkt en dus alleen zin heeft wanneer de kat daadwerkelijk besmet is.

Hoe weet u of uw kat wormen of parasieten heeft en behandelt dient te worden?

Sommige worm- en parasiet-besmettingen zijn direct herkenbaar in de ontlasting, maar van anderen verlaten alleen de eitjes of larfjes het kattenlichaam en die zijn met het blote oog niet te zien. Spoelwormen, de meest voorkomende parasiet, zijn wel te zien in de ontlasting van de kat. Ze zijn wit tot licht bruin van kleur en kunnen wel tot 10 cm lang worden.

Spoelworm

Ook de lintworm is herkenbaar in de ontlasting van katten als witte stukjes, een soort rijstkorrels. U kunt ze soms ook wel vinden op de plek waar de kat vaak ligt.

Lintworm

Van haakwormen en eencellige parasieten als Coccidiose, Giardia en Toxoplasmose is niets te zien. De eitjes en larfjes hiervan zitten wel in de ontlasting maar zijn met het blote oog niet waar te nemen. Verschijnselen die kunnen wijzen op een wormbesmetting zijn diarree of zachtere ontlasting, een doffe vacht en vermagering soms gecombineerd met juist een bol buikje. Deze verschijnselen kunnen echter ook het gevolg zijn van diverse andere aandoeningen.

Om zeker te weten of uw kat wormen en/of andere inwendige parasieten heeft en behandeld zou moeten worden kunt u  de ontlasting laten onderzoeken op de aanwezigheid van wormeieren. Indien nodig kan de kat daarna gericht ontwormt worden. Bij ‘Het Woud’: www.wormbestrijding.nl kunt u eenvoudig een kit bestellen (met duidelijke instructie) om de ontlasting in op te sturen en te laten onderzoeken. Na onderzoek krijgt u de uitslag en het eventuele ontwormadvies gewoon thuis gestuurd. Het grote voordeel hiervan is dat uw kat niet onnodig belast wordt met schadelijke stoffen.

Ontwormen

Zoals gezegd dienen kittens en jonge katten regelmatig te worden ontwormt, zij kunnen via de moedermelk al besmet zijn en houden de wormcyclus in stand doordat ze  ook de omgeving weer besmetten met wormeitjes en larfjes. Ook zogende poezen moeten om die reden regelmatig ontwormd worden, bij voorkeur gelijktijdig met de kittens.

Natuurlijk kunt u er voor kiezen om uw kat regelmatig te ontwormen (meestal wordt 4x per jaar geadviseerd) met middelen van dierenarts of dierenwinkel, dit heeft echter een aantal nadelen. Zoals gezegd werkt dit niet preventief, u voorkomt hiermee dus niet dat uw kat (weer) besmet wordt. Het kost geld en moeite en veel katten ervaren stress bij het innemen van de tabletten en mogelijk doet u alle moeite voor niets omdat uw kat helemaal niet besmet is met wormen of parasieten. Chemische ontwormingsmiddelen bevatten allerlei stoffen die weliswaar de eventueel aanwezige wormen verdrijven maar ook veel reststoffen die achterblijven in het lichaam. Uw kat heeft niets aan deze stoffen, sterker nog, ze belasten het lichaam en moeten zo mogelijk afgebroken en afgevoerd worden. Ook verstoren de middelen de darmflora en belasten ze het afweersysteem van de kat waardoor bijv. de kans op allergieën en huidproblemen toeneemt. Een ander nadeel van chemische ontwormingsmiddelen is dat ze breed werken, meerdere soorten wormen en parasieten komen daardoor met het middel in aanraking en hebben de kans om zich er tegen te gaan verweren. Dit heeft tot gevolg dat wormen en parasieten ongevoelig worden voor de gebruikte middelen en het middel zijn werking verliest. Met het oog op de toekomst is dit een zorgwekkende ontwikkeling.

Er bestaan echter ook diverse natuurlijke middelen tegen wormen die prima werken maar vrijwel geen reststoffen in het kattenlichaam achterlaten. Er zijn verschillende ontwormtabletten en -poeders die vrijwel uitsluitend natuurlijke bestanddelen bevatten, maar ook diverse kruiden werken worm(ver)drijvend.

Hoe komen katten aan een wormbesmetting?

Voor spoelwormen geldt dat de meeste katten die als kitten oplopen via de moedermelk of door wormeitjes uit de directe omgeving. Ook op latere leeftijd kunnen katten besmet raken door wormeitjes uit de omgeving of door het eten van besmette dieren, tussengastheren, als muizen en andere knaagdieren.

Lintwormen komen via een tussengastheer het lichaam binnen. In de meeste gevallen is dit via de vlo, maar het kan ook via muizen of andere prooidieren.

Haakwormen leven in de bovenste laag van aarde van bijvoorbeeld in de tuin en worden vaak opgenomen bij het eten van gras of door het likken aan de vacht. Maar ze kunnen ook direct via de huid opgenomen worden, zoals via de voetzolen. Haakwormen heten zo omdat ze zich haken aan de darmwand en hier kleine ‘gaatjes’ in eten. Bij een grote besmetting met haakwormen kan dit leiden tot bloedarmoede bij de kat.
Eencellige parasieten als Coccidiose, Giardia en Toxoplasmose kunnen door het eten van besmet gras of besmette prooidieren het kattenlichaam binnendringen. Giardia kan ook via besmet water opgenomen worden.

Is een wormbesmetting gevaarlijk voor de kat?

Dit is afhankelijk van meerdere factoren zoals o.a. de leeftijd en conditie van de kat, de hoeveelheid en soorten wormen en parasieten waaraan de kat blootgesteld wordt en eventuele andere ziektes of besmettingen. Zo zal een gezonde volwassen kat weinig last hebben van een wormbesmetting en zelfs in staat zijn om deze zelf uit het lichaam te werken. Voor een kitten kan een wormbesmetting echter een groot probleem zijn en in het ergste geval zelfs fataal aflopen. Ook kan bijvoorbeeld de diarree, ontstaan als gevolg van de besmetting, leiden tot uitdroging en schade aan organen.

Kunnen mensen ook besmet raken?

Vooral kinderen lopen weleens spoelwormen op door het spelen in de zandbak of op plekken waar katten hun ontlasting deponeren. De eitjes en spoelwormenlarfjes uit de kattenontlasting kunnen wel 2 jaar lang overleven in de buitenwereld en zijn ongevoelig voor warmte en koude. Lintwormen daarentegen gaan eigenlijk nooit over op mensen. Besmetting met haakwormen kan door het lopen op blote voeten plaatsvinden, bijvoorbeeld op het strand of op grasweides. Deze besmetting gaat gepaard met veel jeuk en soms zijn na verloop van tijd de ‘kruipsporen’ van de larfjes in de huid te zien. Giardia is een veel voorkomende oorzaak van diarree bij mensen maar wordt vaker van mens op mens overgebracht dan via de kat. Overigens kan een mens ook de kat besmetten met Giardia.
Toxoplasmose is een ander verhaal, veel katten raken hiermee besmet zonder er zelf ziek van te worden. Mensen, maar ook andere dieren, kunnen dit ook oplopen, vaak gebeurt dit via de ontlasting van de kat. In de meeste gevallen merkt men niets van zo’n besmetting, men wordt er niet ziek van en kan het ook niet overdragen op anderen. Alleen de kat kan via de ontlasting voor verspreiding zorgen. Vooral zwangere vrouwen wordt aangeraden om contact met kattenontlasting te vermijden omdat een besmetting met Toxoplasmose het zenuwstelsel van de ongeboren baby kan aantasten of een oogafwijking kan veroorzaken.

Wat kunt u zelf doen om besmetting van uw kat en uzelf zoveel mogelijk te voorkomen?

• Kattenbak regelmatig verschonen, niet alleen ‘uitscheppen’ maar ook regelmatig alle grit vervangen.
• Leefomgeving schoon en vrij van ontlasting houden.
• Voorkomen dat de kat tussengastheren als prooidieren/muizen op eet.
• Tussengastheren als vlooien bestrijden, ook dit kan met natuurlijke middelen.
• Drinkwaterbak dagelijks schoonmaken en water verversen.
• Zandbak afdekken zodat katten er niet in kunnen.
• Kinderen handen laten wassen na buiten spelen, aaien van de kat en voor het eten.

Advies

De ESCCAP-european scientific counsel companion animal parasites, is een onafhankelijke organisatie die zich bezig houdt met wormbestrijding. Zij hebben  richtlijnen opgesteld m.b.t. wormbesmetting. Naast bovengenoemde maatregelen adviseren zij om 3-4 keer per jaar de ontlasting van uw dier te laten onderzoeken en daarna, indien nodig, gericht te ontwormen. Kittens zouden na ontworming in het nest (bij 3, 5, 7 en 9 weken) maandelijks ontwormt moeten worden tot zij 1/2 jaar oud zijn. Daarna volstaat ook voor hen om de ontlasting een paar keer per jaar te laten onderzoeken.

Mocht u n.a.v. dit artikel vragen hebben of advies willen dan kunt u contact opnemen via telefoon, mail of het contactformulier.